Annet de Klerk, onze directeur onderwijs doof/slechthorend, viert dit jaar een dubbel jubileum: ze werkt 25 jaar bij Kentalis en 40 jaar in het onderwijs voor dove en slechthorende leerlingen. Wat houdt het werk zo boeiend voor haar? “Leerlingen maximale kansen bieden en steeds werken aan beter onderwijs – dat verveelt nooit.” Het interview met Annet is ook beschikbaar in Nederlandse Gebarentaal (NGT).
Annet de Klerk weet nog goed waarom ze op haar 22e voor het onderwijs aan dove en slechthorende leerlingen koos. “De communicatie en het contact met deze leerlingen spraken me direct aan. Hoe het leren van gebaren en gebarentaal hen toegang tot onderwijs geeft. En mij tot een stuk van hun wereld.”
Annet begon als stagiair op een school van Auris en is nu directeur onderwijs doof/slechthorend bij Kentalis. Onderweg rolde ze in diverse functies, van leerkracht doof/slechthorend in het vso en ambulant begeleider in het basis-, voortgezet en hoger onderwijs tot directeur van de school voor speciaal onderwijs Kentalis Talent. “Ik heb het geluk gehad om vanaf het begin van mijn carrière te mogen werken met dove en slechthorende professionals. Van hen heb ik ongelooflijk veel geleerd. Wat het betekent om doof of slechthorend te zijn. Tegen welke belemmeringen je dan aanloopt. Hoe je daar zo goed mogelijk mee om kunt gaan. En zeker ook: wat het vraagt van de maatschappij. Toegankelijke communicatie is hierbij onmisbaar.”
Tweetalig onderwijs op de kaart
Annet stond aan de wieg van het tweetalig onderwijs. In 1998 startte ze op school Eikenheuvel (nu Kentalis Talent) om de invoering hiervan te begeleiden. “Ik wilde het tweetalig onderwijs handen en voeten geven”, zegt Annet. Ze legt uit dat tweetalig onderwijs meer is dan lesgeven in de Nederlandse Gebarentaal en het Nederlands. “De doven- en slechthorendencultuur is er een belangrijk onderdeel van. Ik heb meegewerkt aan het lesprogramma CIDS, over culturele vorming en het versterken van de identiteit. Het leert onze leerlingen om stevig in hun schoenen te staan.”
Nu, 25 jaar later, staat het tweetalig onderwijs stevig op de kaart. “Op alle acht scholen van Kentalis en bij onze collega-instelling Auris”, weet Annet. “Daar mogen we met elkaar trots op zijn. En ook dat daar professionals werken die doof of slechthorend zijn. Zij zijn onmisbaar als ervaringsdeskundigen en rolmodel voor onze leerlingen.”
Leren van elkaar
De samenwerking met het reguliere onderwijs en met de wetenschap is een rode draad in Annets carrière. Met het team van Kentalis Talent en in samenwerking met de Kentalis Academie behaalde ze drie keer het predicaat Excellente School. “Dat was voor de eerste mediumsetting voor dove en slechthorende leerlingen in Nederland”, licht Annet toe. “Ik ben erg gecharmeerd van het leren van en met elkaar. De samenwerking noem ik het beste van twee werelden. Je wilt uiteindelijk dat leerlingen een volwaardige plek in de maatschappij krijgen. De mediumsetting en de andere vormen van intensieve samenwerking tussen speciaal en regulier onderwijs die we inmiddels hebben, zijn de maatschappij in het klein. Hier kunnen dove, slechthorende en horende leerlingen met elkaar oefenen. Ik zeg altijd tegen ze: deel je ervaringen, vind samen die weg.”
Voor horende klasgenoten is het een meerwaarde dat zij ervaren dat niet iedereen hetzelfde is en dat sommige mensen leven met extra uitdagingen. Daarnaast leren ze spelenderwijs gebaren. “Het verruimt hun blik.”
Boeiende puzzel
“De zoektocht om de kwaliteit van het onderwijs steeds verder te verbeteren, heeft me altijd enorm gemotiveerd”, vervolgt Annet. “Het is zo boeiend om die puzzel samen met onderzoekers te leggen. Ik ben trots op de samenwerking met de Kentalis Academie. Die heeft ons onderwijs veel gebracht, zoals het Masterplan Geletterdheid, Leeskilometers, het Leeshuis voor ouders. Maar bijvoorbeeld ook het onderzoek in de mediumsetting op OBS de Bolster in Sint-Michielsgestel. Daar hebben we laten zien hoe de samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs positief kan uitpakken voor zowel dove en slechthorende leerlingen als voor de horende leerlingen.”
‘Het heeft mijn leven verrijkt’
“Of het voor mij ook als een jubileumjaar voelt? Ik was het me helemaal niet bewust! Maar ik vind het mooi om erbij stil te staan”, zegt Annet. “Weet je dat ik elke dag met plezier aan het werk ben gegaan? Natuurlijk waren er weleens hobbels, maar ik kijk terug op een prachtige tijd. Mijn werk heeft me veel energie gegeven. Nog steeds! Want het verveelt nooit om de kansen van leerlingen te vergroten. En mij persoonlijk heeft het ook mijn echtgenoot gebracht, Harry Knoors, bij velen bekend”, glimlacht ze.
“Het werk heeft mijn leven verrijkt”, concludeert Annet. “Ik heb de kans gekregen om gebarentaal te leren. Ik heb de kans gekregen om kennis te maken met een deel van de wereld van mensen die doof of slechthorend zijn. Mijn werk laat je nadenken over de vraag wat het betekent als we iedereen gelijke kansen geven, zodat we allemaal mee kunnen doen. Het laat je de verschillen tussen mensen waarderen. Het heeft mijn blik enorm verruimd.”