Een goede lees- en schrijfvaardigheid is belangrijk om mee te kunnen doen in de maatschappij. Maar bij Kentalis weten we dat dat juist voor onze leerlingen niet altijd vanzelfsprekend is. Dit vraagt iets extra’s van onze leraren, intern begeleiders en leesspecialisten.
Daarom startten we in 2018 met het Masterplan Geletterdheid: de ontwikkeling van een bewezen effectieve methodiek voor beter lees- en schrijfonderwijs aan onze leerlingen.
De aanleiding
Shirley Neirynck heeft ervaring als leerkracht, logopedist, intern begeleider en kwaliteitsmedewerker binnen Kentalis. Sinds augustus 2018 is ze betrokken bij het project Masterplan Geletterdheid. Shirley vertelt hoe het Masterplan Geletterdheid ooit startte: “Uit onderzoek bleek dat leerlingen in cluster 2-onderwijs onvoldoende geletterd van school gaan. Dat is zorgwekkend, want om mee te kunnen doen in de maatschappij, is het belangrijk om te kunnen lezen en schrijven. Kentalis wil dit probleem aanpakken door handvatten te geven voor beter lees- en schrijfonderwijs aan onze doelgroepen.
We zijn begonnen met alle literatuur over lees- en schrijfonderwijs aan de doelgroepen TOS, doof/slechthorend (DSH), doofblind (DB) en communicatief meervoudig beperkingen (CMB) van de laatste 20 jaar door te spitten. We hebben elk onderdeel bediscussieerd met onderzoekers en hoogleraren. Zij deden dat vanuit onderzoek en literatuur, wij als projectmedewerkers vanuit onze praktijkervaring.”
De uitvoering
Shirley vervolgt: “Met de geselecteerde informatie hebben we drie online modules opgezet voor de doelgroepen TOS, D/SH en CMB. Deze modules bevatten allerlei tips en lesvoorbeelden die leesspecialisten, leerkrachten, ambulant en intern begeleiders kunnen helpen. In de video’s wordt veel uitgelegd en de wetenschappelijke onderbouwing is makkelijk terug te vinden. Alle modules staan op de website van Kentalis en zijn via internet voor iedereen beschikbaar om het zo toegankelijk mogelijk te maken.”
Madelon Toussaint is sinds drie jaar als onderzoeker bij het Masterplan Geletterdheid betrokken. Zij is gespecialiseerd in de lees- en schrijfontwikkeling van leerlingen met CMB en/of doofblindheid. Zij vertelt: “De basis van alle modules is hetzelfde. Hiervoor gebruiken we het basisschema leesontwikkeling van Ludo Verhoeven, professor in Communicatie, Taal en Geletterdheid aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Vervolgens hebben we voor iedere doelgroep andere accenten gelegd. Zo zijn er drie modules ontstaan voor drie doelgroepen, die qua aanpak vergelijkbaar zijn, maar qua inhoud helemaal toegespitst zijn op de specifieke doelgroepen.”
De uitrol
Na zes jaar zit het Masterplan Geletterdheid nu in de afrondende fase. Madelon: “De modules voor D/SH en TOS zijn heel goed ontvangen. Inmiddels merken we dat alle docenten, intern begeleiders en leesspecialisten ervan gehoord hebben. Voor CMB zijn we nog aan het afstemmen. Hoewel we veel rekening hebben gehouden met het feit dat leerlingen met CMB veel van elkaar verschillen, worden de kennis en tips in de module toch nog als te algemeen ervaren. Dat maakt het lastig om het in de praktijk echt toe te passen, krijgen wij als reactie. Dus we puzzelen nog hoe we dat nog beter kunnen vormgeven."
Shirley: “Soms zien we ook dat sommige tips binnen de modules botsen met bestaande methodes en methodieken. Op elke school is het maatwerk. Daarin hebben we ook de kracht en expertise van de leerkracht nodig. Bij veel personeelswisselingen is het lastiger om het Masterplan in de klas toe te passen.”
De toekomst
Maaike Vonk is sinds twee maanden projectleider van het Masterplan Geletterdheid. Om de kennis in de modules zo actueel mogelijk te houden, is het belangrijk dat deze regelmatig geüpdatet wordt aan de hand van wetenschappelijke inzichten. Maaike: “De stuurgroep en projectgroep zijn zich ervan bewust dat we de module goed up-to-date moeten houden. Dat doen we in goede samenwerking met de Kentalis Academie. Zo blijven praktijk en wetenschap elkaar ook in de toekomst versterken.”