“BreakOut4TOS geeft jongeren met TOS de basis die ze vaak missen”

Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is een neurocognitieve ontwikkelingsstoornis. Dit betekent dat de hersenen taal minder goed verwerken. Kinderen, jongeren en jongvolwassenen met TOS hebben daardoor bijvoorbeeld moeite met zich uiten met of het begrijpen van taal. De gevolgen van een taalontwikkelingsstoornis kan voor ieder persoon anders zijn.

Behandelaar en trainer Ingrid vertelt: “De training is ontstaan omdat jongeren tijdens behandelingen zelf vragen stelden. Ze wilden meer leren over hoe het leven werkt. Dingen die voor anderen vanzelf lijken te gaan – zoals vrienden maken, op jezelf wonen of omgaan met geld – zijn voor jongeren met TOS vaak moeilijk. Er was geen passend aanbod voor deze vragen. Jongeren vroegen ook of er anderen zijn zoals zij. Ze wilden leren in een groep, en contact maken met leeftijdsgenoten.” Het idee kwam niet uit het niets. Het programma BreakOut bestond al voor mensen met een verstandelijke beperking. Binnen het samenwerkingsverband Deelkracht werd het aangepast voor jongeren met TOS. Jiska, Behandelcoördinator en trainer BreakOut4TOS, legt uit: “Met hulp van jongvolwassenen met TOS en ook ouders is gekeken naar wat zij misten in eerdere hulp. Daarna kwam verzoek voor een groepstraining, gericht op wat er komt kijken bij volwassen worden.”

BreakOut4TOS is een groepstraining van 13 bijeenkomsten. Elke week – vakanties daargelaten - komen jongeren 2,5 uur samen. Er zijn 12 inhoudelijke sessies en een afsluiting. De thema’s bouwen langzaam op: van praktische onderwerpen zoals geld en wonen tot gevoeligere onderwerpen zoals vriendschap, relaties en seksualiteit. “De opbouw is belangrijk,” vertelt Ingrid. “Jongeren raken vertrouwd met elkaar. Daarna durven ze ook moeilijke dingen te bespreken.” Jiska vult aan: “Het mooie is dat het niet alleen om praten gaat. Ze krijgen ook praktische tips en leren wat ze zelf kunnen doen.”

Veel jongeren met TOS missen basisinformatie. Door hun taalprobleem komt informatie niet altijd goed aan of blijft het niet hangen. Jiska: “Ze hebben vaak niet geleerd hoe je geld beheert, of wat vaste lasten zijn. Dat soort basiskennis wordt minder makkelijk opgebouwd. Daardoor missen ze informatie als ze zelfstandig moeten worden.” Ook op sociaal gebied zijn er extra uitdagingen. Ingrid vertelt over een groepsgesprek: “We bespraken hoe je contact maakt. Eén deelnemer zei: ‘Ik heb nooit een vraag in mijn hoofd als ik iemand zie. Dus ik kan ook niets zeggen.’ Dan komt duidelijk naar voren voor welke uitdagingen ze staan. Samen dachten we na: hoe begin je dan wél een gesprek? Misschien door iemand aan te kijken of te glimlachen. Deze communicatievaardigheden, moeten soms uitgelegd en extra geoefend worden.’

De trainers zien dat jongeren zich herkennen in elkaar. Ingrid: “Ze voelen zich eindelijk begrepen. Ze doen hun best om erbij te zijn, ook al moeten ze ver voor de training reizen. Ze willen echt leren. Je ziet hoe ze hun eigen leven weer een beetje gaan oppakken. Ze krijgen weer grip.” Ook de groepsvorm helpt enorm. “Eén jongere zegt iets, en een ander denkt: dat heb ik ook. Of juist: dat heb ik nog nooit gehad. Zo vullen ze elkaar aan en leren ze samen,” zegt Jiska.

Tijdens en na de training wordt er gekeken wat jongeren nog meer nodig hebben. Dat kan een vervolgtraining zijn, extra hulp vanuit ouders, een jongerencoach of bijvoorbeeld een contact met een buurtteam. Ingrid: “We denken altijd mee: wat is nu de volgende stap voor deze jongere? Soms houden we contact of verwijzen we door naar andere hulp.”

Ingrid: “Veel hulp wordt pas gezocht als het niet goed gaat. Maar deze training is juist ook voor jongeren die het redelijk goed doen, maar zich afvragen: wat komt er op me af? Je leert hier wat je nodig hebt om zelfstandig te worden.” Jiska: “Het verschil met individuele behandeling is ook dat je in een groep veel van elkaar leert. Je merkt dat je niet de enige bent. En dat is heel waardevol.”

Omdat alle deelnemers TOS hebben, vraagt de training extra aandacht. Ingrid legt uit: “Je moet goed kijken naar iedereen. Waar zit iemand in zijn proces? Durft iemand al iets te zeggen? Hoe zorg je dat iedereen mee kan doen op diens eigen manier?” Jiska vult aan: “De training is deels vastgelegd, maar we moeten altijd inschatten: hoe bieden we de informatie aan? Wie heeft meer uitleg nodig? En hoe blijft de groep als geheel betrokken?”

Voorlopig wordt BreakOut4TOS alleen in Utrecht aangeboden bij Kentalis. “De jongeren komen nu uit verschillende regio’s, zoals Amsterdam, Brabant en Utrecht. Daarom is Utrecht een centrale plek,” zegt Ingrid. “Als er veel aanmeldingen komen, kunnen we het misschien uitbreiden naar andere locaties in het land.”

Aanmelden loopt via het Aanmeldpunt Zorg van Kentalis. Een officiële TOS-diagnose is nodig, maar ook een vermoeden van TOS is vaak genoeg als dat eerder is vastgesteld in een audiologisch centrum.

Ingrid: “Ik ben zó blij dat deze training er nu is. Jongeren met TOS verdienen dit. Ik hoop dat veel meer mensen erover horen. Want dit programma helpt.” Jiska: “Deze training is waardevol, ook als je niet ‘vastloopt’, maar gewoon meer grip wilt op het leven. Ik gun dat elke jongere met TOS.”

Aanmelden voor BreakOut4TOS of eerst meer weten? Neem dan contact op met de cliëntadviseurs van Kentalis via clientadviseurszorg@kentalis.nl.