Hoe kun je de Nederlandse taal, gebarentaal en cultuur leren als je doof en vluchteling bent? Kentalis Compas College heeft een schakelklas voor jonge dove vluchtelingen - de enige in Nederland. ‘Heel belangrijk’, vertelt docent Joyce van Doornspeek. ‘Sommige leerlingen zijn nog nooit naar school geweest en kennen dus geen taal. Waar begin je dan? Zonder deze klas zouden zij heel eenzaam worden in Nederland.’
Gebaren voordoen
Het verschil in niveau is groot in de schakelklas. ‘Sommige kinderen gingen in hun land naar school. Anderen hebben nooit echt een taal geleerd of zelf gebaren bedacht. En dan kom je hier. Moet je je dat eens voorstellen’, vertelt docent Joyce van Doornspreek. ‘Hoe moet je dan onderwijs volgen, inburgeren of praten over je emoties?’ Alles voordoen: daar begin ik mee. Als ik wil dat dat de leerling in de klas komt zitten, laat ik het gebaar voor ‘zitten’ zien en ga ik zelf zitten. Zo leren ze de betekenis van gebaren. En zo gaan we verder. Je moet héél geduldig zijn om hier les te geven’, vertelt Joyce. ‘Maar ik vind het keileuk en zó belangrijk. Het zijn allemaal pubers die zich niet kunnen uiten in onze taal en gebarentaal als ze hier komen. Zonder ons zouden ze heel eenzaam worden.’
Speciaal onderwijs volgen
Logopedist Lisa van den Kieboom helpt regelmatig mee in de schakelklas. ‘We checken alsmaar of iedereen ons begrijpt, dat zie je aan de gezichten. We zijn alsmaar bezig met taal, maar ook met de algemene ontwikkeling, normen en waarden en schoolse vaardigheden. In sommige landen worden dove kinderen altijd aan de hand genomen. Daarom moeten sommige kinderen álles leren: taal, hoe je hier iemand begroet, wat een supermarkt is, dat je bij ons van links naar rechts leest.’ Het doel is dat de tieners uiteindelijk de overstap maken naar een basisklas van Kentalis Compas College. Joyce: ‘Dat kan zodra ze de taal beter kennen en zelfstandiger en weerbaarder worden. Ik wil er voor iedereen zoveel mogelijk uithalen.’
Onmenselijk
Joyce doet haar werk met veel enthousiasme en liefde, maar met weinig hulp en middelen. ‘Ik sta alleen voor deze klas en dat is zeer uitdagend. Een-op-een zou ideaal zijn voor deze kinderen. Wat we erger vinden, is dat jongeren ouder dan 21 jaar niet naar deze schakelklas mogen. Dat betaalt de overheid niet. Wij vinden dat onmenselijk. Zij hebben ons ook nodig; want wat moeten ze anders? Dan worden ze héél eenzaam in Nederland en is inburgeren onmogelijk.’ Lisa knikt: ‘Het is belangrijk dat mensen de situaties van deze jongeren beter gaan begrijpen. Gemeenten willen bijvoorbeeld altijd snel resultaat zien, maar beseffen zich niet wat deze jongeren allemaal meemaken en nog moeten leren. En dat wat geen nul-meting hebben en dat er geen methoden zijn voor deze groep. Die zijn er voor horende vluchtelingen, maar niet voor dove vluchtelingen.’